Amonyum Nitrat Nedir? Özellikleri Nelerdir? Amonyum Nitrat Tehlikeli mi?

Amonyum Nitrat Nedir?

Amonyum nitrat, kimyasal formülü NH4NO3 olan bir azotlu bileşiktir. Amonyum Nitrat Bileşiği, bir amonyum ve bir nitrat kökünün bileşik oluşturmasıyla elde edilir.

Amonyum Nitrat Gübre Nerelerde Kullanılır?

Amonyum Nitratın en bilinen kullanım alanı tarımsal gübrelemedir. Piyasa da bulunan yaklaşık yüzde 33,5 oran kadarı ve tümü bitkiler tarafından kullanılabilecek nitelikte azot içerir. Yapay gübre yapımında en çok kullanılan azotlu bileşiktir. Toz alüminyum ile amonyum nitrat karışımı olan amonallerin yükseltgen maddesini oluşturan bu Amonyum Nitrat bileşiği, başka patlayıcılarının patlama hızını azaltmak amacıyla da kullanılır. Örneğin; amonyaklı dinamitler olarak bilinen patlayıcılarda, nitrogliserinin patlama hızı, amonyum nitratla denetim altına alınır.

Amonyum Nitratın Özelliği Nedir?

Amonyum Nitrat kokusuz, renksiz ve beyazdır.

Amonyum Nitrat Nasıl Elde Edilir?

Amonyum molekülü ile nitrit asit güçlü bir asit bileşiğe eklenerek Amonyum Nitrat elde edilir.

Amonyum Nitratın Avantajları Nelerdir?

Amonyum Nitrat bir patlayıcı olması yanı sıra avantajları da bulunur. Örneğin hızlı salınan hidrojenin en iyi kaynağıdır. Geniş bir ürün yelpazesi için etkilidir. Çiftlikte protein ve yağ içeriğini arttırır. 

Amonyum Nitratın Sağlığa Etkileri Nelerdir?

Nitrat kirliliği; su kaynaklarının rengine, kokusuna ve tadına etki etmediğinden kirlenmenin fark edilmesi kolay olmamaktadır. Nitrat sadece su kaynakları ile değil, aynı zamanda kışlık sebze ve çayır gibi yeşil bitkilerde birikmesi yolu ile bu ürünleri tüketen insan ve hayvanlara geçebilir. Etkisi insan ve hayvanların biyolojik yapılarına ve vücutlarına aldıkları miktara bağlı olarak akut veya kronik zehirlenme şeklinde olabilir. Nitrat biriktiren çayır otlarıyla otlanan hayvanlarda nitrat zehirlenmesi daha sık görülür. 

Amonyum Nitrat Neden Tehlikelidir?

Amonyum Nitratın tehlikesi uzun zamandır bilindiği üzere çoğu ülkede yalnızca çok katı güvenlik tedbirleri altında kullanılabilir.

1921 yılında Almanya'nın Ludwigshafen kentinde 400 ton amonyum sülfat nitrat gübresi BASF'nin amonyak fabrikasında büyük patlamaya neden olmuştur, birbirine çok yakın zamanda peş peşe gerçekleşen iki patlamada 559 kişi ölmüştür, bin 977 kişi yaralanmıştır ve fabrika büyük ölçüde zarar görmüştür. Patlama 300 kilometre uzakta bulunan Münih kentinden duyulmuştur.

Yine aynı şekilde amonyum nitrat kaynaklı meydana gelen patlamalarda 2013 yılında ABD'nin Teksas eyaletinde 14 ve 2001 yılında Fransa'nın Toulouse şehrinde 31 kişi hayatını kaybetmiştir.

Sıkça Sorulan Sorular 

Gübre yapımında Amonyum Nitrat Yerine ne kullanılabilir?

Amonyum Nitrat Bomba yapımında kullanıldığı için, bunun yerine alternatif olarak gübrede üre, amonyum sülfat ya da yaprak gübresi kullanılabilir.

1.Amonyum Nitrat Nasıl Korunur?

Patlama özelliğini gidermek, depolanmasını kolaylaştırmak ve azot içeriğini ayarlayabilmek için üretim sırasında amonyum nitrata KİREÇ TAŞI, ÇÖKTÜRÜLMÜŞ KALSİYUM KARBONAT, DOLOMİT ve KİL gibi çeşitli katkı maddeleri karıştırılır.

2.Amonyum Nitratın Yapısı Nasıldır?

Amonyum nitrat KRİSTAL, PRİL veya GRANÜL yapıdadır.

3.Amonyum Nitratın Çözünürlüğü Nasıl Korunur?

Yağışlı yörelerde gübrenin NEM ÇEKMESİNİ AZALTMAK, YANMA ve PATLAMA riskini büyük ölçüde gidermek için PRİLLEŞTİRME YÖNTEMİYLE kaplanır ve bu işlemden gübrenin çözünürlüğü etkilenmez.

4.Amonyum Nitrata Ne Karıştırılırsa Gübre üretilir?

Amonyum nitrata kireç taşı (CaCO3) karıştırılarak kireçli amonyum nitrat gübresi üretilmektedir.

5.Amonyum Nitrat ile Amonyum Sülfat Arasındaki Fark Nedir?

Amonyum sülfat gübresindeki azot amonyum formundadır. Ancak gübre toprağa uygulandıktan bir süre sonra amonyumun bir kısmı nitrata dönüşür. Böylece bitkinin ihtiyacı olan hem amonyum hem de nitrat bu gübre ile karşılanabilir.

6.Amonyum Nitrat Kim Tarafından Üretilir?

Yasal olarak Amonyum Nitrat İGSAŞ Kütahya Tesisi tarafından üretilir.

7. Amonyum nitrat hangi bitkilerde kullanılır? 

Amonyum Nitrat gübresi çeltik tarımı hariç, tüm tarla bitkilerinde, yazlık ve kışlık sebzelerde, zeytin, bağ ve tüm meyve ağaçlarında bitkilerin gelişme dönemlerine göre 2 ila 5 kez uygulanabilir.

8. Nitrat neden yasaklandı?

Bitkilerin azot alımını hızlandırma dönemi bitkilerin artan azot ihtiyacını gidermek için kullanılan nitrat içerikli gübreler, patlayıcı madde yapımında kullanılmasından dolayı Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından yasaklandı.

9.Amonyum Nitratın Fiyatı Nedir? 

Amonyum Nitratın ortalama olarak kilo fiyatı 75 TL ile 100 TL arasında değişiklik gösterir.